Co to znaczy, że można się wesprzeć w leczeniu poprzez zadbanie o swoją psychikę?
Pierwszą reakcją na informację o chorobie nowotworowej i konieczności leczenia jest często strach i szok. Pojawia się też złość albo smutek. Zwykle jednak emocji jest tak dużo i zmieniają się tak szybko, że – zanurzeni w nich – nie jesteśmy w stanie ich uporządkować, nazwać ani przyjąć. Czujemy się wręcz zalani emocjami, obezwładnieni. Albo wręcz przeciwnie – nie czujemy nic, jakbyśmy byli wewnętrznie sparaliżowani.
Ktoś obserwujący nas z zewnątrz mógłby nawet pomyśleć, że jesteśmy bardzo spokojni, wszystko rozumiemy i ze wszystkim się zgadzamy – ponieważ milczymy, kiwamy głową i nawet nie uroniliśmy łzy.
Co jest w środku
Tak naprawdę w takich chwilach bardzo często jesteśmy zamrożeni – to odruch obronny zapisany w naszym układzie nerwowym, który automatycznie uruchamia się w sytuacji kryzysu. Pod tą „skorupą” buzują uczucia i myśli. Nie wiemy, jak je wyrazić, próbujemy je w sobie upchnąć, powstrzymać – zazwyczaj z obawy, że porwie nas rwąca rzeka lęku, bezradności i rozpaczy.
Najkrócej mówiąc, pomoc psychologiczna w takiej sytuacji służy temu, by przywrócić psychiczną równowagę po szoku związanym z otrzymaniem diagnozy czy rozpoczęciem leczenia. Szukamy sposobów na obcowanie z przetaczającymi się przez nas falami lęku, smutku, zagubienia, niepewności czy gniewu. Sprawdzamy, jakie mamy zasoby – fizyczne, psychiczne, społeczne i materialne. Chcemy przecież sobie poradzić, znaleźć swoje miejsce i sposób na przejście przez ten trudny czas. Rozpoznanie zasobów pokazuje, gdzie możemy znaleźć oparcie i dodatkową siłę.
Samodzielnie albo razem
Niektórzy z nas potrafią poradzić sobie samodzielnie lub z pomocą rodziny, przyjaciół i znajomych. Inni potrzebują podpowiedzi, wskazówek czy po prostu zrozumienia – także od osób z zewnątrz, od specjalistów. W zakresie dbania o zdrowie psychiczne takimi specjalistami są psycholodzy, psychoterapeuci i psychiatrzy.
Jeśli czytasz ten tekst, być może zastanawiasz się: „Czy każdy potrzebuje pomocy psychologa? Przecież to moje emocje, moje myśli, mój nastrój. Taki już jestem. I jeśli sam sobie nie pomogę, to nikt inny też nie da rady”.
Pomocy psychologa czy psychoonkologa potrzebują te osoby, które są w trakcie leczenia onkologicznego… i które tej pomocy rzeczywiście potrzebują. Nikt więcej – ale też nikt mniej. Niestety, badacze i praktycy działający w tym obszarze mówią wprost: skala zaniedbań w zakresie zdrowia psychicznego pacjentów onkologicznych jest niepokojąca i brzemienna w skutki.
Świeże spojrzenie
Zbyt często zakładamy, że u osób zmagających się z chorobą nowotworową pewne objawy psychiczne – myśli, odczucia czy zachowania – są naturalne i „tak po prostu musi być”. Trzeba jednak bardzo uważać na takie założenia. To nieuprawnione myślenie, że każdy chory musi być smutny, mieć obniżony nastrój, nie odczuwać motywacji czy nie widzieć przyszłości w jasnych barwach.
Warto wiedzieć, że pierwsza wizyta u psychologa psychoonkologa nie musi wynikać z odczuwania poważnych trudności czy występowania objawów zaburzeń psychicznych. Ma ona przede wszystkim charakter diagnostyczny – służy ocenie sytuacji. To przestrzeń, by potwierdzić własne przypuszczenia, rozwiać wątpliwości lub po prostu zasięgnąć opinii specjalisty.
W momentach przełomowych – takich jak postawienie diagnozy, rozpoczęcie kolejnego etapu leczenia czy duże zmiany życiowe związane z chorobą – działamy pod wpływem silnego napięcia. Jesteśmy często zdezorientowani, odłączeni od codziennego rytmu i jakby „oderwani od gruntu”. W takich chwilach trudno jest polegać wyłącznie na sobie.
Fachowy pomocnik
Psycholog psychoonkolog to osoba wykształcona i doświadczona w swojej dziedzinie – specjalista w zakresie zdrowia psychicznego. Nie ocenia ludzi ani problemów, z którymi przychodzą na konsultację, i nie krytykuje ich sposobów radzenia sobie. Jego zadaniem jest łagodzenie lub usuwanie psychicznych następstw choroby nowotworowej oraz skutków leczenia onkologicznego.
W swojej pracy korzysta m.in. z psychoedukacji, wsparcia emocjonalnego i informacyjnego, interwencji kryzysowej, poradnictwa, a także metod i technik pochodzących z różnych nurtów psychoterapii.
Najważniejsze to dać sobie szansę – i sięgnąć po pomoc, jeśli jej potrzebujesz.
